1971: ચોકી કબજે થઇ!

તેજ નાલાના કિનારાથી અમારી ચોકી લગભગ પાંચસો મીટરના અંતર પર હતી. સેના કૂચ કરતી હોય તો સૌથી આગળ બે ‘સ્કાઉટ્સ’ હોય છે. તેમનું કામ હોય છે સામેના વિસ્તારનું નિરીક્ષણ કરી, કોઇ અંતરાય હોય તો તેની જાણ તેના કમાન્ડરને કરવાની હોય છે. દુશ્મનની પહેલી ગોળી છૂટે તો તે ‘સ્કાઉટ’ પર. આ ગોળીબાર વચ્ચે તેણે જમીન પર પડી, ઘસડાતાં આગળ જઇ ગોળીબાર ક્યાંથી આવે છે તેની માહિતી કમાન્ડરને આપવાની હોય છે. રાતનો સમય હતો. આસપાસ સરકંડાનું જંગલ બિહામણું હતું. દુશ્મન ક્યાં હશે તેનો અંદાજ કરવો મુશ્કેલ હતું, તેથી ‘સ્કાઉટ્સ’નું કામ કરવા ઠાકુર સાહેબ અને હું આગળ ગયા. દસ-પંદર મિનીટ બાદ અમે વારાફરતી પહેલા સ્કાઉટનું કામ કરતા હતા. અમારા પર ગોળીબાર થાય અને બન્ને જખમી થઇએ તો ટુકડીનું નેતૃત્વ મિલીટરીના સુબેદારસાહેબને લેવાનો આદેશ આપ્યો.
ચોકીથી અમે લગભગ સો ગજ પર પહોંચ્યા ત્યારે ઠાકુરસાહેબના પગમાં તાર ભરાયો. આ ટ્રીપ વાયર હતો. તારના એક છેડા પર મેૅગ્નેશીયમની એવી મેકેનીઝમ હતી કે તાર ખેંચાતા તે સક્રિય બનીને મૅગનેશીયમના ટુકડાને સળગાવે જેથી ત્યાં ત્રીસ સેકન્ડ સુધી ઉજાસ થાય અને તેના ૧૫-૨૦ મીટરની ત્રિજ્યામાં જે કંઇ હોય તે સ્પષ્ટ દેખાય.
પ્રકાશ થયો અને થોડી સેકન્ડઝમાં અમારા પર લાઇટ મશીનગનનું ફાયરીંગ શરૂ થઇ ગયું. ટ્રીપ વાયરની રોશની થતાં જ મેં ‘પોઝીશન’નો હુકમ આપ્યો, અને અમે બધાં જમીન પર પડીને સરકંડાની પાછળ પોઝીશન લીધી. જમીન પર સુતેલા સૈનિકો પર સીધી લાઇન (ટ્રૅજેક્ટરી)માં છોડાતી ગોળીઓ વાગવાની શક્યતા ઓછી હોય છે. ટ્રીપવાયરની ‘બત્તી’ ઓલવાઇ કે અમે નક્કી કર્યા પ્રમાણે લાઇનબંધ થયા અને ‘ફૉર્મ-અપ’ થઇને ચોકીની જમણી બાજુથી હુમલો કર્યો. ચોકી પરતો ૧૫ ફીટ ઉંચો માટીનો કોટ હતો, તેમાંના સૌથી આગળના બંકરમાંથી તેમણે ગોળીઓ ચલાવ્યે રાખી. જ્યારે અમે કોટની પાળ પર ‘ચાર્જ’ કરી ચઢવા લાગ્યા ત્યારે દુશ્મનનું ફાયરીંગ બંધ થયું. આપણા જવાનો કોટની પાળ પર બાંધેલા બંકરમાં રાઇફલ-બેયોનેટ સાથે ઘુસી ગયા, પણ દુશ્મન ત્યાંથી જતા રહ્યા હતા. ચોકી પર કબજો કર્યા બાદ સંરક્ષણાત્મક ખાઇઓમાં booby traps વિ. નથી તે તપાસતાં અમને જણાયું કે અહીં તેમની ‘Listening Post’નું કામ કરવા માટે નાની ટુકડી રાખવામાં આવી હતી. તેમને ખાતરી હતી કે રાવી નદી અને તેજ નાળાને પાર કરી ભારતની સેના કદી નહિ આવે.જ્યારે તેમણે અમને મૅગ્નેશીયમના પ્રકાશમાં જોયા ત્યારે તેને આપણી સંખ્યાનો અંદાજ આવ્યો નહિ. તેમને લાગ્યું કે આપણે મોટી સંખ્યામાં સેના મોકલી છે, તેથી તેઓ અમારા પર તેમની LMGની મૅગેઝિનો ખાલી કરી ચોકી છોડી ગયા. જતી વખતે એક બંકરમાં હુક્કો છોડતા ગયા હતા!
ચોકી પર કબજો કર્યા બાદ દુશ્મન અમારા પર કાઉન્ટર અૅટૅક ન કરે તે માટે અમે સંરક્ષણાત્મક ખાઇઓમાં સાબદા થઇ બેઠા. અમારી સાથે આર્મીનો વાયરલેસ સેટ હતો તેથી અમને આર્ટીલરીનો સપોર્ટીંગ ફાયર મળ્યો. એકાદ કલાક બાદ અમારી ચોકી પર દુશ્મનની તોપ દ્વારા બૉમ્બવર્ષા શરૂ થઇ.આના પરથી સાફ થયું કે તેમને લાગ્યું હતું કે આપણી એક બટાલિયને ચાર નંબરની ચોકી પર ‘ફર્મ બેઝ’ બનાવ્યો છે અને આગળ કોઇ કાર્યવાહી કરવા માગે છે. તેથી તેમણે લગભગ આખી રાત ગોળા વરસાવવાનું ચાલુ રાખ્યું. ત્રણેક વાગે અમે ટૅંકનો અવાજ સાંભળ્યો. તેઓ તેમની ચોકીઓનો બચાવ કરવા પૂરી તૈયારી કરી રહ્યા હતા. તે દરમિયાન જ્યારે તોપ શાંત થતી, સંરક્ષણાત્મક ખાઇઓમાં મોરચા સંભાળી રહેલા જવાનોને હિંમત આપવા ઠાકુરસાહેબ અને હું જતા. પરોઢના સાંધ્ય યોગના સમયે જ્યારે રાત રાત નહોતી અને સૂર્ય દેવતાએ હજી આગમન કરવાની તૈયારી પણ કરી નહોતી ત્યારે ઘનઘોર અંધારું તેની ચરમ સીમા પર હતું. અમે એક ખાઇમાંથી બહાર નીકળી વીસે’ક મીટર પર આવેલી બીજી ખાઇ તરફ જઇ રહ્યા હતા.
અમે બન્ને ખુલ્લા મેદાનમાં હતા ત્યાં અચાનક મારા અંતર્મનને કોઇએ ગેબી અવાજમાં હુકમ આપ્યો: જમીન પર પોઝીશન લે. (પોઝીશન લેવાનો અર્થ થાય છે, ગોળીબાર કે બૉમ્બથી બચવા માટે જમીન પર ચત્તા પડી જવું અને ચિત્તાની જેમ ઘસડાતા સુરક્ષીત સ્થાન પર જઇ દુશ્મનના ગોળીબારને વળતો જવાબ આપવો). મેં ઠાકુરસાહેબનો હાથ પકડ્યો અને હુકમ આપ્યો, “ડાઉન.” જેવા અમે બન્ને જમીન પર ચત્તા પડ્યા કે અમે અમારી ઉપરથી ઉડી જતા દુશ્મનના સુપરસોનિક જેટની ગર્જના સાંભળી. તેણે અમારી ચોકી પર ઝીંકેલો ૫૦૦ પાઉન્ડર બૉમ્બ ઠાકુરસાહેબ અને હું જે જગ્યાએ પોઝીશન લઇને પડ્યા હતા, ત્યાંથી વીસે’ક મીટર પર પડ્યો. ધરતી એવી ધ્રુજી, જાણે અમારા શરીરની નીચે જ ધરતીકંપનું ‘એપીસેન્ટર’ હતું. બૉમ્બનો જે સ્ફોટ થયો તેના અવાજથી અમારા કાન કલાકો સુધી બહેરા થઇ ગયા. ઠાકુરસાહેબ અને મારા શરીર અને માથા પરથી બૉમ્બની કિલો - કિલો વજનની અનેક કરચ સૂસવાટા કરતી નીકળી ગઇ . અમે ચાલતા રહ્યા હોત તો અમારા બન્નેનાં શરીરના ફૂરચા ઉડી ગયા હોત.
અમારા બન્નેનાં શરીર માટીથી ઢંકાઇ ગયા હતા. થોડી વારે સ્વસ્થ થયા ત્યારે કપડાં ઝાટકીને ઉઠતાં ઠાકુર સાહેબે પુછ્યું, “સર જી, તમને કેવી રીતે ખબર પડી કે બૉમ્બ પડવાનો છે?”
આ સવાલનો જવાબ મારી પાસે તે વખતે પણ નહોતો, આજે પણ નથી.
મનમાં એક સવાલ હંમેશા ઉઠતો રહ્યો છે: અમને ગેબી પૂર્વસૂચના આપનારું કોણ હતું?
કે પછી કોઇ રક્ષક શક્તિએ આપેલ જીવતદાન હતું?
આનો જવાબ હું હજી સુધી પામી શક્યો નથી.
સવાર થઇ અને વાયરલેસ પર અમે ખબર આપી કે ચાર નંબરની ચોકી સર થઇ છે. સવારના આઠ વાગે અમને રીલીવ કરવા આર્મીની ટુકડી આવી. હું અમારી કંપનીના હેડક્વાર્ટરમાં ગયો અને શ્રી. સિંઘને ફોન કર્યો. તેમણે મને લેવા માટે તરત જીપ મોકલી. યુનિટમાં પહોંચ્યો ત્યારે તેઓ મને ભેટી પડ્યા. “મને ખબર નહોતી કે ગુરચરણ તમને આત્મઘાતી મિશન પર મોકલી રહ્યો હતો. મને જ્યારે જાણ થઇ ત્યારે અનુરાધાની સામે હું કેવી રીતે ઉભો રહી શકીશ તે વિચારે આખી રાત જાગતો રહ્યો. અમે બધા તમારી ચિંતા કરી રહ્યા હતા.”
મારા ક્વાર્ટરમાં જઇ નહાયો અને દીપ પ્રગટાવી પરમાત્માનો આભાર માન્યો.
નીચે પાંચમી તારીખના દિવસ-રાતના પ્રસંગનું રેખાચિત્ર છે, જેનાથી આપને તેનો સહેલાઇથી ખ્યાલ આવી શકે:


સમજુતી (ઉપરથી નીચે): -.-. આંતરરાષ્ટ્રીય સીમા; 4-5-6 = આપણી ચોકીઓ; A - નદી પાર કરતી વખતે અમારા પર ફાયરીંગ કરી રહેલ LMG; B - નદીના મધ્યમાં અમે; C - અહીં કરમચંદ સાથે અંધારામાં મુલાકાત; D - અહીંથી અમે ચોકી પર દોડી ગયા. ધુસ્સી બંધ અને તે પર ઉભા કર્નલ. રાવી અને તેજ નાળું નીલા રંગમાં અને સરકંડાના જંગલ લીલાં તરણાંમાં દર્શવાયા છે.

Provided by website-hit-counters.com hit counter site.